BURSA DA MADENCİLİK FAALİYETLERİ VE SEBEP OLDUĞU ÇEVRE SORUNLARI

Bursa’mızdaki en önemli çevre sorunlarından biri de hiç şüphesiz ki taş ocakları, mermer ocakları ve maden ocaklarıdır. Madencilik faaliyetleri Bursa’mız için gereklidir. Fakat bilinmesi gereken çevreyi tahrip etmeden sürdürülebilir kalkınma için madencilik faaliyetlerinin de yapılabilir olmasıdır. Bursa’mızda madencilik faaliyetlerine sayısal değerler ışığında bakacak olursak;

Böyle bir tabloyla karşı karşıyayız. Bursa ilinin toplam yüz ölçümü 10 900 km2 dir. Maden arama ve işletme alanlarının toplamı ise 7 126 km2 dir. Yani Bursa’mızın %65,37 si madencilik faaliyetleri kapsamındadır. Bu madencilik faaliyetlerinin bu şekilde devam etmesi demek gelecekte yaşam alanlarının tahrip edilmesi ve yeşil Bursa’nın yok edilmesi anlamına geleceğini söylemek çok ta abartılı olmaz.  Mevcut duruma bakıldığında bu noktaya nasıl geldik sorusuna bir cevap vermek geleceğe dönük çözüm oluştururken bizlere doğru çözümü bulmada yardımcı olacaktır.

Eskiden taş ocakları çevre yasasına bağlı olarak Çevresel Etki Değerlendirmesi ( ÇED ) yönetmeliğine göre verilmekte idi. Daha sonra 2003 ila 2007 yılları arasında 3213 sayılı maden yasasının 7. maddesi, madencilik faaliyetleri izin yönetmeliği ve ÇED yönetmeliklerinde yapılan değişikliklerle kum ve taş ocakları ruhsatlarının verilmesi maden  kanunu ve yönetmelikleri kapsamına alındı. Mevzuatta taş ocakları sahipleri lehine yapılan bu değişiklik ile taş ocağı ruhsatlarının alınması kolaylaştı ve mahallinde hiçbir ciddi araştırma yapılmadan çevreye vereceği zararlar göz önünde bulundurulmadan ruhsat alan taş ocakları sayısı çığ gibi arttı.

Yaşanabilir bir Bursa için çevre sorunlarının artmaması için, ilimizin en ücra köyüne kadar sahiplenmeli ve elimizden geleni şimdiden yapmalıyız. Yarın çok geç olabilir. Şimdi daha küçük ölçekte ve ayrıntılı olarak özelikle taş ocakları ve mermer ocaklarına bir bakacak olursak Bursa’mızdaki tehlikeyi daha iyi analiz edebiliriz. Şu an faaliyetlerini sürdüren ve il özel idareden Gayri Sıhhi işletme ruhsatı alan işletmeler aşağıdaki gibidir.

Yukarıdaki 259 adet işletme sahasının tamamına yakını devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ormanlık alanlarda bulunmaktadır. Bu işletmelerden 4 tanesi ÇED almış diğerleri ise işletme alanlarını küçük göstererek bu kapsam dışına çıkmışlardır. Bu madencilik faaliyetleri alan sınırı gözetmeksizin ÇED kapsamına alınmalı ve çevreye saygılı madencilik faaliyetleri tesis edilmelidir. Bundan da büyük bir tehlike ise arama ruhsatlarıdır. Aşağıdaki tabloda ki değerlere bakılacak olursa tehlikenin büyüğü gelecekte Bursa’yı tehdit etmeye adaydır. Bu neden den dolayı bir şeyler yapmanın tam zamanıdır. Yine ilçe düzeyinde arama ruhsatlarına tablo halinde bakacak olursak gelecekte bizi bekleyen tehlikeyi daha iyi anlayabiliriz.

519 adet taş ocağı, mermer ocağı işletme ruhsatı beklemektedir. Bunların tamamına yakını ormanlık alandadır. Bu siyasi anlayış ve yasaların gölgesinde bunları engelleme şansımız ancak hukuk çizgisinde olacaktır. Gelecekte tüm Bursa ilinin yüz ölçümünü düşünürsek şuan şehrin kurulduğu alan kadar yani 800 km2 lik bir yeşil alan tahrip edilmiş olacaktır. Bu gelecek için ciddi bir çevre felaketidir. Bu madencilik faaliyetleri; pasaların gelişi güzel depolanması ile çevrenin tahrip olmasına, maden sahalarının açılması sonucu bitki örtüsü özellikle orman alanlarının tahrip olmasına, doğal güzelliğin yok olmasına ve bunun sonucu olarak da erozyona sebep olacaktır. Dolaylı olarak da toprak yapısının bozulmasına, su kaynaklarının kirlenmesine ve kayıp olmasına ve her şeyden önemlisi de bu sahalarda yaşayan canlıların yok olmasına sebep olacaktır.

 Ocaklarda ortaya çıkan dolaylı etkiler içinde en kritik olanların başında toz emisyonları gelmektedir. Gerekli önlemler alınmadan yapılan çıkarma, patlatma ve devamındaki kırma, eleme işlemleri ile bölgede yer alan bitki örtüsü, ocaklara yakın alanlardaki tarımsal alanlar ile insan yerleşmeleri doğrudan toz emisyonlarının etkisi altında kalmaktadır.

Söz konusu ocakların işletilmeye başlaması ile oluşan sarsıntının (vibrasyon) bölgedeki yüzey ve yer altı sularında ortaya çıkan değişimlerin başlıcası ise bölgedeki su kaynaklarının patlatma ve pasa yığıntıları nedeniyle kaybolması ve/veya yer değiştirmesi olup, dere yataklarına bırakılan atıklar nedeniyle bölgedeki flora ve faunanın olumsuz etkilendiği çok net bir gerçektir.

Topografyanın bozulması yanında ocak alanlarının insan yerleşimlerine yakın olduğu bölgelerde gürültü ve elde edilen malzemelerin taşınması için uygun yol ve araçların kullanılmaması sonucu oluşan tahribatlarda söz konusudur. Sorunlar da, çözümlerde bellidir.

1.Bursa’daki madencilik faaliyetleri ile ilgili tüm kararlar yerelden verilmeli, MİGEM bu konuyla ilgili olarak hem ruhsat veren makam hem de denetleyen makam olmaktan yasal düzenleme yapılarak çıkartılmalıdır.

2.Madencilik faaliyetlerinin tamamı ÇED kapsamına alınmalı bunula ilgili etkin ve düzenleyici mevzuat hazırlanmalıdır.

3. Madencilik faaliyetleri ile ilgili bir komisyon kurulmalı valilik, il genel meclisi, akademik odalardan oluşmalıdır.

4.Pasaların işlendiği modern bir kırma eleme tesisi kurulmalı özelikle mermer ocaklarının pasalarını buraya getirmesi yasa ve yönetmelik ile düzenlenmelidir.

5.Hepsinden önemlisi madencilik faaliyetleri denetim komisyonu kurulmalı ve siyaset baskısından uzak olarak yapılandırılmalıdır.

Sabahattin SESLİ

Jeofizik Mühendisi

CHP Grp. Bşk. Vek.